Ανεκπλήρωτοι έρωτες, δύσκολα μονοπάτια…

Πέρασε, να πεις πολλής καιρός.

Τις φορές που χωρίς λόγο κάθομαι άπραγος συνήθως αναρωτιέμαι για όλα εκείνα τα πράγματα που κάνουμε όλοι μας, τα οποία αποδίδουν στην οντότητά μας, αυτόν τον ξεχωριστό χαρακτήρα της. Και πάντα καταλήγω στο ότι αναμφισβήτητα διαθέτουμε τις δυνατότητες όπως και τα εφόδια για μεγάλα επιτεύγματα, αφού όλα αυτά εξυπηρετούνται από εκείνο το πολυδύναμο εργαλείο, τον εγκέφαλο, καθώς κι απ’ το εύρος της σκέψης του. Αυτός είναι ο κυριότερος λόγος, εξαιτίας του όποιου οδηγείται η ανθρώπινη φύση σε πρωτοφανείς και αξιομνημόνευτες εμπειρίες.

Απ’ όλες τις λειτουργίες της σκέψης μας βέβαια, ξεχωρίζω εκείνη που σχετίζεται με την πρόκληση αισθημάτων· ενός συνόλου καταστάσεων δηλαδή, οι οποίες προέκυψαν από την αλληλεπίδραση μεταξύ της αντιληπτικής μας ικανότητας και των οπτικοακουστικών ερεθισμάτων. Για τους επιστήμονες, αυτή η μυσταγωγία αποτελεί μια διαδικασία κατά την οποία εκκρίνονται ορμόνες και άλλες χημικές ουσίες, καθώς μηνύματα περνάνε μέσω των νευρώνων από το ένα μέρος του εγκεφάλου στο άλλο. Για εμάς, όλους τους υπόλοιπους, αυτό φαίνεται πως δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Άραγε αλήθεια, ποιόν να απασχολεί ο τρόπος που λειτουργεί ο εγκέφαλος του;

Πράγματι, αυτός δεν άπτεται του ενδιαφέροντός μας. Η ζωή άλλωστε είναι ιδιαίτερα αγχωτική για να την σπαταλάμε στην εκμάθηση θεωρητικών γνώσεων. Τα συναισθήματα εν προκειμένω αποτελούν μια θεματική, που ασφαλώς παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί εκ των πραγμάτων ταυτίζεται με την ανθρώπινη φύση. Η ενασχόληση με αυτά σπανίως μένει σε θεωρητικό επίπεδο, καθώς είναι αρκετά δύσκολο να αποφεύγει συνεχώς κανείς την πρακτική διαχείριση των συναισθηματικών καταστάσεων, που ενίοτε ανακύπτουν. Η τριβή με τα αισθήματα σε καμία περίπτωση δεν μειώνει σε μέγεθος το μαγικό τρόπο, με τον οποίο αυτά δημιουργούνται. Αυτή βέβαια η ενασχόληση δεν είναι τελείως αθώα.

Οι επανειλημμένες αποτυχίες εκπλήρωσης των συναισθηματικών στόχων, σίγουρα θα οδηγήσουν το άτομο στην απόκτηση μιας αρνητικής εικόνας για τον κόσμο των συναισθημάτων. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από την μαζική τάση να αποθεώνεται η λογική (ακόμα και όταν αυτή παντελώς απουσιάζει) ως το μόνο μέσο για την επίτευξη της ατομικής τους σταθερότητας. Παράλληλα απορρίπτεται ο μηχανισμός πρόκλησης συναισθημάτων ως ένα κακέκτυπο - ιδίωμα των αδύναμων ανθρώπων. Τροφή στο διχασμό των απόψεων βέβαια δίνει και η αντίθετη τάση, πως δηλαδή τα συναισθήματα είναι το παν - η κορωνίδα - για την ανθρώπινη ύπαρξη. Μπροστά σε όλα αυτά το υγιές μυαλό καλείται να διαλέξει μια πορεία, που ήδη ξανοίγεται σε δύσκολα μονοπάτια.

Το καταλαβαίνεις αυτό κι απ’ τις κουβέντες, που έχεις κάνει. Με αρκετά μεγάλη ευκολία άλλωστε μπορεί να δημιουργηθεί σύγχυση και εννοιολογικό χάος, όταν κάνεις ίσως την πιο αγνή από τις ατομικές σου εξομολογήσεις σε ένα μικρό κύκλο φίλων· την παραδοχή της ερωτικής έλξης ως προς ένα έτερο πρόσωπο. Εκεί εφαρμόζεται πλήρως το λαϊκό ρητό: «ό,τι του φανεί…». Ομολογουμένως, μιλάμε για μια τέτοια κατάσταση, η οποία περισσότερο κακό μπορεί να κάνει παρά καλό.

Αυτά τα λέω, όχι γιατί είναι κακό να φανερώνουμε κάποια πράγματα στους φίλους μας, αλλά αντιθέτως γιατί όσο κοντά μας κι αν τους νιώθουμε αυτοί δεν πρόκειται να μπούνε στη δική μας ψυχοσύνθεση πλήρως· εκτός από ελάχιστους πάρα πολύ κοντινούς μας φίλους. Αφενός έχουμε αυτή την αδυναμία ολοκληρωμένης κατανόησης (η οποία κρίνεται απαραίτητη σε αυτή την περίπτωση), και από την άλλη έχουμε τη σχετική αδυναμία κοινής συναισθηματικής αντίληψης. Σίγουρα για να καλυφθεί αυτό το κενό χρειάζονται γνώσεις, αλλά μερικές φορές, καταλαβαίνεις, είναι και θέμα έλλειψης της συχνής λογικής δραστηριότητας.

Για να μπορέσουμε λοιπόν να μιλήσουμε, ακόμα κι εδώ, για το περιεχόμενο του «έρωτα» ως μιας στοιχειώδους έννοιας της ομαλής διαβίωσης, πρέπει να συμφωνήσουμε για την εννοιολογική πλατφόρμα της κουβέντας. Αυτό το εγχείρημα είναι πράγματι πολύ δύσκολο. Αν μιλάμε λ.χ. με βάση τη ψυχολογία τότε ο «έρωτας», πρέπει να μάθεις πως δεν αναγνωρίζεται ως συναίσθημα. Πρόκειται για μια συναισθηματική κατάσταση, που ενέχει δύο ανθρώπους, κατά την οποία τουλάχιστον ο ένας από αυτούς αισθάνεται συμπάθεια και μια παράλληλη έντονη σωματική και πνευματική έλξη για τον άλλο. Σε μια πιο ανθρωπολογική προσέγγιση αντίθετα ο «έρωτας» είναι το πιο αγνό συναίσθημα, καθώς είναι γεμάτο από πρόσωπα, επιθυμίες, όνειρα κ.ο.κ. Σε κάθε περίπτωση, ο καθένας μάλλον διαλέγει την προσέγγιση, που νομίζει ότι μπορεί να τον βοηθήσει.

Κι αν ο «έρωτας» είναι αυτό το κάτι, που όλοι θέλουμε να έχουμε στη ζωή μας, ο «ανεκπλήρωτος έρωτας» είναι εκείνο το σενάριο, το οποίο απευχόμαστε είτε δυνατά είτε χαμηλόφωνα. Είναι η κατάσταση εκείνη, της οποίας ο συναισθηματικός στόχος δεν εκπληρώνεται. Γράφοντας κάτι τέτοιο βέβαια ξέρω, πως δεν κερδίζω και κάποιο βραβείο, καθώς καταλαβαίνω ότι δεν φανερώνω κάτι, που δεν ξέρεις ή δεν έχεις βιώσει. Είναι σαφές, πως όλοι μας βρίσκουμε έναν ανεκπλήρωτο έρωτα στο πρόσωπο κάποιου άλλου ανθρώπου, είτε αυτό μας το αίσθημα είναι ομολογημένο είτε ανομολόγητο. Προσωπικά θα μπορούσα να χαρακτηρίσω τον ανομολόγητο ανεκπλήρωτο έρωτα ως τη μεγαλύτερη διαπροσωπική μάστιγα.

Προφανώς είναι τεράστιο το συναισθηματικό φορτίο και απαιτεί πολύ μεγάλη υπομονή, για να το παλέψει κανείς. Μοιάζει με παράνοια ή έστω μια τραγική ειρωνεία, στην οποία πρωταγωνιστεί το ίδιο πρόσωπο. Προσπάθησε λίγο να το αντιληφθείς. Ο λόγος που μια τόσο όμορφη συναισθηματική κατάσταση μένει ανεκπλήρωτη, ακούγεται στο όνομα του φόβου που είναι ικανός να πνίξει κάθε δυνατή ομολογία.. Ένας αγνός δηλαδή συναισθηματικός στόχος θα μείνει ανεκπλήρωτος, εξαιτίας της έλλειψης πράξεων. Αν διάβασες το προηγούμενο κείμενο για το φόβο της απόρριψης, τώρα καταλαβαίνεις γιατί αυτός δημιουργεί άτολμα όντα.

Τι γίνεται όμως με τους ομολογημένους ανεκπλήρωτους έρωτες; Ακόμα κι αν ξεπεραστεί το εμπόδιο του αρχικού φόβου και το όλο συναισθηματικό φορτίο εκτονωθεί μέσω της προσωπικής έκφρασης, υπάρχει η περίπτωση το ερωτικό ενδιαφέρον να απορριφθεί από το άλλο πρόσωπο. Εδώ πλέον δεν μιλάμε για μια δική μας αδυναμία αλλά για μια συνειδητή επιθυμία ενός άλλου ατόμου. Δεν μιλάμε για ένα φόβο μιας επαπειλούμενης απόρριψης αλλά βιώνουμε το αποτέλεσμα του. Παρ' όλα αυτά πιστεύω, πως αυτό το σενάριο είναι  πιο ανακουφιστικό, γιατί συνοδεύεται με την πεποίθηση ότι τα πράγματα πλέον δεν περνούσαν από τα χέρια μας.

Σε όποια κατάσταση εκδήλωσης, είτε φανερή είτε κρυφή, βρίσκεται η ανεκπλήρωτη ερωτική μας επιθυμία, το μόνο σίγουρο είναι πως αυτή μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά αλλαγών συμπεριφοράς. Μερικές από αυτές είναι: η εκδήλωση αρνητικής στάσης απέναντι στα συναισθήματα, η αποθέωση της λογικής, η ανάγκη για απομόνωση και συναισθηματική ασφάλεια, η ψυχική κούραση, η προσπάθεια για ατομική βελτίωση κ.α. Οι αλλαγές στη συμπεριφορά εξηγούνται από τις έντονες εμπειρίες, που ακολουθούν την αποτυχία εκπλήρωσης των συναισθηματικών στόχων. Μόνο και μόνο η πίεση, που έρχεται ως αποτέλεσμα της θλίψης, του άγχους, του φόβου και όλων των άλλων αρνητικών συναισθημάτων, είναι αρκετή για να ωθήσει το άτομο σε όλο και πιο αρνητικές ατομικές παραστάσεις.

Η πικρή αλήθεια δυστυχώς είναι, πως δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά πράγματα για να διαχειριστούμε ψυχολογικά έναν ανεκπλήρωτο έρωτα. Πέραν από τις τεχνικές διαχείρισης των δυσάρεστων συναισθημάτων, τις οποίες μπορούμε να αποκτήσουμε ακόμα και από την παιδική μας ηλικία, δεν έχουμε κάποιον άλλο ισχυρότερο σύμμαχο. Από τα πιο βασικά πράγματα, που μπορούμε να κάνουμε, είναι το να εκφράζουμε ξεκάθαρα το συναισθηματικό μας κόσμο, ώστε να έχουμε ακέραιες ελπίδες να πραγματοποιηθούν οι στόχοι μας. Κι αν ακόμα οι ελπίδες μας αποδειχτούν φρούδες, οφείλουμε στον εαυτό μας, που τίμια προσπάθησε, να μην επιτρέψουμε στα αρνητικά συναισθήματα να τον διαλύσουν. Οι προσωπικές αλλαγές, όπως κι αν έρθουν, πρέπει να είναι γέννημα δικής μας επιθυμίας· όχι του φόβου.

Ο έρωτας είναι φτιαγμένος από την αγνότερη ύλη των συναισθημάτων κι έρχεται ως αποτέλεσμα ονείρων και επιθυμιών. Ο ανεκπλήρωτος έρωτας αντίθετα κρύβει όλα αυτά μέσα του, για να τα πνίξει μέσα στο σκοτάδι και τη μιζέρια της αδυναμίας.

Σε ευχαριστώ για το χρόνο σου, κι ελπίζω να σε βοήθησα με κάποιον τρόπο.