Η ζωή νικάει την ψυχική εξάντληση

Το παρόν κείμενο σχετίζεται άμεσα με ένα προηγούμενο του, με τίτλο «Τα επίμονα συναισθήματα», το οποίο αναρτήθηκε πριν μερικές εβδομάδες αλλά τελικά κατέβηκε.

Είμαι σίγουρος…

Καλησπέρα,

Είμαι σίγουρος, πως κάποια στιγμή στη ζωή σου έχεις αναφωνήσει: «Δεν αντέχω άλλο!», αγανακτώντας με την κατάσταση γύρω σου. Τόσο σίγουρος, όσο και για το ότι κάποτε θα είχες παραδεχτεί, πως δεν αισθάνεσαι βολικά με τη ζωή που κάνεις κι επομένως θέλεις να την αλλάξεις. Οι λόγοι, που συνόδευαν αυτή σου την απόφαση για ένα νέο ξεκίνημα δεν ήταν άλλοι από τις εκάστοτε απογοητεύσεις και την συνακόλουθη φυσική αλλά και ψυχική κούραση. Μην σκας για όλα αυτά, αφού πρόκειται να πούμε σε λίγο δυο κουβέντες (σχηματικά πάντα) για το συγκεκριμένο θέμα.

Και εκεί, που καθόμουν αμέριμνος τις προάλλες, σκέφτηκα το εξής: «Ρε συ Βασιλάκη, αγόρι μου, σχεδόν κάθε φορά, που γράφεις, πιάνεις ένα θέμα και μιλάς για τα αίτια του. Τι γίνεται με τη θεραπεία του; Ε σήμερα, κάνε κάτι διαφορετικό. Ξεκίνα όπως παλιά».

Ξυπνάς το πρωί. Ωπ, λάθος.

Ξυπνάω το πρωί της περασμένης Κυριακής, πριν μια μια βδομάδα δηλαδή, σχετικά νωρίς με την αυγούλα, θα μπορούσε να πει κανείς, όντας περιχαρής που θα μπορέσω να εξερευνήσω, κατά μια παλιά προσφιλή μου συνήθεια, πράγματα άγνωστα σ’ εμένα, τα οποία ωστόσο μου εξάπτουν την περιέργεια. Μην ανησυχείς για μένα, άλλοτε ξυπνάω φυσιολογικά. Ας το ξεπεράσουμε όμως αυτό και ας γίνουμε λίγο πιο συγκεκριμένοι.

Ετοιμάζομαι γρήγορα και παίρνω το δρόμο προς έναν ιδιαίτερα ξεχωριστό χώρο και μια πολύ όμορφη εκδήλωση, φιλανθρωπικού χαρακτήρα ως επί το πλείστον. Πιστεύω, πως δεν χρειάζεται να αναφέρω περισσότερα γι’ αυτή, όπως την τοποθεσία και την ονομασία του χώρου, διότι μάλλον θα παρεκκλίνουμε από το βαθύτερο νόημα αφενός. Αφετέρου, μη θέλεις να τα ξέρεις όλα! Εν πάση περιπτώσει, περιπλανήθηκα ελεύθερα στο χώρο, ψωνίζοντας στην αρχή μερικά βιβλία (μυθιστορήματα, αν και ξέρεις ότι δεν τα πολύδιαβάζω) ενισχύοντας κατ’ αυτό τον τρόπο το σκοπό της εκδήλωσης. Καλύτερα βέβαια, να μη σταθούμε σε αυτά.

Η συνέχεια με βρίσκει να προχωράω λίγο πιο μέσα στο χώρο, όπου πολλής κόσμος ήταν μαζεμένος, για να παρακολουθήσει και να συμμετάσχει (εντάξει, κυρίως τα παιδιά) σε ένα άλλο μέρος της εκδήλωσης. Κάπου εδώ αρχίζει και το ενδιαφέρον κομμάτι της υπόθεσης. Στάθηκα ούτε πολύ κοντά, ούτε όμως και πολύ μακριά από τη δράση και παρακολουθούσα για κάμποση ώρα. Κι ήταν, ομολογώ, πολύ ωραία. Χαρούμενα παιδικά πρόσωπα, χαμογελαστοί γονείς, ακούραστοι εθελοντές και χριστουγεννιάτικη μουσική συνέθεσαν μια πραγματικά πολύ ιδιαίτερη και όμορφη εικόνα, τουλάχιστον στα δικά μου μάτια.

Που θέλω να καταλήξω; Σαφώς, με άγγιξαν όλα όσα είδα, γι’ αυτό και τα καταγράφω αθετώντας (δόξα τω Θεώ) παλιότερες μου υποσχέσεις. Για έναν τύπο σαν κι εμένα, που ζει στο δικό του κόσμο (και πίστεψέ με δεν είναι καθόλου ωραία εδώ), όλα αυτά αποτέλεσαν κάτι το διαφορετικό. Μια αλλαγή, αν θέλεις. Μια διέξοδο από την συνηθισμένη και βαρετή ρουτίνα.  Ένιωσα κι εγώ χαρούμενος εκείνο το πρωινό, αν και δεν έκανα τίποτα. Ξέχασα, έστω για λίγο, τα προβλήματα μου κι όσα με στεναχωρούν, τα οποία, τώρα που το σκέφτομαι, δεν είναι και λίγα. Απλά παρακολουθούσα και σκεφτόμουν, μέχρι την ώρα που δυστυχώς έπρεπε να πηγαίνω. Κάποιες φορές βέβαια, έτσι παίρνουμε τα καλύτερα μαθήματα, απλά παρατηρώντας.

Ένα από τα πράγματα, που αναλογιζόμουν, όση ώρα παρέμεινα στο χώρο ήταν, πως οι άνθρωποι, που συνέβαλαν στην πραγματοποίηση της εκδήλωσης αυτής, πραγματικά το ζούσαν. Τους έβλεπα να πηγαίνουν πάνω-κάτω και παρ’ όλα αυτά μου φαινόντουσαν τόσο χαρούμενοι και δραστήριοι. Εξαιτίας αυτού είμαι σίγουρος, πως δεν θα είπαν: «Δεν μπορώ, είμαι κουρασμένος» ή «Δεν μου φτάνουν τα προβλήματα μου, θέλω κι άλλα;». Η εκδήλωση εκείνη, επομένως, μας αφηγείται από μόνη της μια άλλη ιστορία. Κι η αλήθεια είναι, πως αξίζουν σε τέτοιους ανθρώπους πολλά μπράβο, γιατί η αγάπη τους γι’ αυτό που κάνανε, η προσήλωση τους αλλά και η χαρά τους δημιούργησαν εκείνη την συναισθηματική θέρμη, που πέρασε σε όλους όσους παρευρίσκονταν στο χώρο, και συνεπώς αυτή έγινε αντιληπτή (ή μόνο σ’ εμένα, δεν ξέρω). Ειλικρινά, μπράβο σας παιδιά.

Εξαιτίας όλων αυτών μπήκα σε βαθιές σκέψεις τις προηγούμενες ημέρες και τελικά αποφάσισα να γράψω για το σημερινό μας θέμα (είναι κι αυτό μια διέξοδος). Ας μην κρυβόμαστε λοιπόν, πολλές θα είναι μάλλον οι φορές, που έχουμε γκρινιάξει για τα προβλήματα μας, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, που αρνούμαστε να κοιτάξουμε γύρω μας και να προχωρήσουμε στη ζωή μας αφήνοντας όλα τα αρνητικά πίσω. Αυτή η εμμονή στα ήδη τετελεσμένα και επομένως περασμένα γεγονότα, σε πρώτη ανάλυση είναι άρρωστη. Σε δεύτερη ανάλυση είναι φθοροποιός και εξαντλητική, ενώ παράλληλα αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου προβλήματος.

Πρόκειται για την ψυχική εξάντληση. Αυτή περιγράφεται από το κυρίαρχο αίσθημα κούρασης, που βιώνει το άτομο, αλλά και από την εμφάνιση έλλειψης ενδιαφέροντος για οποιαδήποτε παλιά ή νέα δραστηριότητα. Για να σου δώσω να καταλάβεις το πόσο άσχημα μπορεί να γίνουν τα πράγματα, σου λέω πως η κούραση είναι ίσως το μόνο συναίσθημα, που μπορεί να ρημάξει ή ακόμα και να σμπαραλιάσει κυριολεκτικά κάθε ατομική ψυχοσύνθεση. Μπορεί να σε ταλαιπωρήσει τόσο πολύ, καθυποτάσσοντας σε, μέχρι να καταλήξει εκείνη να είναι το πρωταρχικό σου πρόβλημα. Εξ’ ου κι η έλλειψη ενδιαφέροντος για οτιδήποτε καινούριο. Μετατρέπει, σε μια πιο απλή ανάγνωση, τη ζωή σε αγγαρεία.

Δεν είναι ψέματα, πως ο κάθε άνθρωπος έχει νιώσει εξαντλημένος από τις καταστάσεις, που έζησε ή ζει, κάποια στιγμή της ζωής του. Για να λέμε μάλιστα τα πράγματα, όπως είναι, τα προβλήματα, που τυχόν οδηγούν κάποιον στην ψυχική εξάντληση, έχουν τις περισσότερες φορές ονοματεπώνυμο ή ιδιότητα. Μα θα είναι το αφεντικό σου στη δουλειά, μα  συγκεκριμένοι συνάδελφοι, μα η τράπεζα, μα η σχέση σου, μα το πρόσωπο που σ’ αρέσει αλλά δεν ανταποκρίνεται κ.ο.κ. Το κυρίαρχο ζήτημα ωστόσο, δεν σχετίζεται με το γιατί μπορεί να νιώθεις έτσι. Αυτό είναι ευνόητο. Έχει πιο πολύ να κάνει, με το πόσο έντονο είναι αυτό και κατά πόσο του επιτρέπεις να σε κατατρώει.

Ξυπνάς το πρωί (εδώ είμαστε), για παράδειγμα. Έχει μεγάλη διαφορά να σηκωθείς μια φορά από το κρεβάτι σου και να βαριέσαι ή να μην θέλεις να κάνεις το οτιδήποτε, ακόμα κι αν είσαι υποχρεωμένος, από το να γίνει αυτό συχνό ή ακόμα και καθημερινό φαινόμενο. Είναι κατανοητό, πως πρόσωπα και καταστάσεις, μπορεί να σου χαλάνε τη διάθεση αλλά αυτό δεν σημαίνει, ότι εσύ πρέπει να μένεις προσκολλημένος σε αυτό. Καταλαβαίνω ακόμα, ότι μερικά πράγματα είναι αδύνατον να ξεπεραστούν (λ.χ. ο χαμός κάποιου προσώπου), παρ’ όλα αυτά η καθαυτή ροή του χρόνου τα ξεπερνάει. Ανήκουν στο παρελθόν, για κάποιο λόγο. Επομένως, μην κολλάς σε αυτά.

Οφείλεις να προχωράς. Πρέπει να κάνεις το επόμενο βήμα, όσο επώδυνο κι αν είναι αυτό, κάποιες φορές. Εύλογα βέβαια θα αναρωτιέσαι: «Μα πώς είναι δυνατό να συνεχίζουμε να προχωράμε, όταν τα πόδια μας είναι εξαντλημένα, όταν τα χέρια μας τρέμουν, όταν το μυαλό μας παύει να είναι σύμμαχος;». Λοιπόν, να και ένα «δυσκολάκι». Ξεκάθαρα ζώντας. Με ισχυρή θέληση, πίστη και προσήλωση, νομίζω, πως όλα είναι εφικτά. Ζώντας και συλλέγοντας στιγμές στη μνήμη σου, ξεπερνάς κάθε είδος κούρασης. Στη ζωή είναι κι οι αρνητικές εμπειρίες αλλά και οι θετικές. Δεν μπορείς να αποκλείεις συνεχώς τον εαυτό σου από τις δεύτερες, φοβούμενος τις πρώτες.

Αυτό, ομολογουμένως, έχει να κάνει και με τα γυαλιά, που φοράς και μέσω των οποίων βλέπεις τα πράγματα γύρω σου. Δεν εννοώ, προφανώς, τα μυωπικά αλλά τα ψυχικά σου γυαλιά. Ή μάτια, αν σου ακούγεται πιο ωραία. Όλα εκείνα έχουν άμεση σχέση με την κατάσταση της ψυχοσύνθεσής σου. Με το πόσο, δηλαδή, νιώθεις έτοιμος να αντιμετωπίσεις τα γεγονότα και τις ενδεχόμενες επιπτώσεις, που αυτά συνήθως έχουν. Επομένως, τίθεται, ένα ζήτημα ανάγκης για συνεχή υποστήριξη, η οποία βέβαια πρέπει να ξεκινάει από εσένα. Μια τέτοια εσωτερική υποστήριξη, δηλώνει υγεία, ωστόσο απαιτεί ισχυρή θέληση και τα άλλα, που αναφέραμε στην προηγούμενη παράγραφο.

Καλά όλα αυτά, αλλά επί του πρακτέου τι γίνεται; Χμ. Νομίζω, πως δεν ανέφερα τις εμπειρίες μου από τη εκδήλωση της περασμένης Κυριακής, χωρίς λόγο. Μπορείς να ξεπεράσεις την ψυχική εξάντληση και την έλλειψη ενδιαφέροντος για ήδη υπάρχουσες ή νέες δραστηριότητες, πρώτα απ’ όλα έχοντας κάποιους στόχους (είτε βραχυπρόθεσμους, είτε μακροπρόθεσμους) αλλά και θέτοντας μερικές απαράβατες αρχές. Για να υλοποιηθούν αυτοί οι στόχοι, πρέπει να συντελεστούν και οι ανάλογες πράξεις. Τίποτα δεν γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη. Κάτι λοιπόν, που σίγουρα θα σε βοηθήσει, είναι να κάνεις ή να βιώνεις πράγματα, τα οποία σου προσφέρουν ευχαρίστηση ή άλλα θετικά έντονα συναισθήματα και επομένως σε γεμίζουν. Όπως η συντροφιά μερικών καλών φίλων, λίγο αλκοόλ, μια ενδιαφέρουσα συζήτηση, μια αγκαλιά. Έστω, μια άλλη δραστηριότητα ρε συ, αρκεί να νιώθεις καλά μ’ αυτήν. Αναζήτησε το διαφορετικό.

Κάτι αρκετά σημαντικό, που αναντίρρητα θα σε οδηγήσει στην επιθυμητή κατεύθυνση, είναι η κοινωνική προσφορά. Να αγωνίζεσαι αγόγγυστα δηλαδή, για να βοηθήσεις τα πρόσωπα γύρω σου. Κάνε το ωστόσο, επειδή το θέλεις. Λένε, πως ο πραγματικά ευτυχισμένος άνθρωπος είναι αυτός, που ξέρει να προσφέρει, διότι αυτό τον κάνει συναισθηματικά πλούσιο. Ο εθελοντισμός βασίζεται πάνω σε αυτή την ιδέα και κατάλαβα εξαιτίας αυτής της εκδήλωσης, ότι η προσφορά είναι η μεγαλύτερη επιβράβευση. Ακόμα, κι αν δεν είσαι εθελοντής, αλλά απλός παρατηρητής! Βοηθώντας λοιπόν με τον τρόπο σου τους άλλους, κάποιοι, αναμφίβολα θα αναγνωρίσουν την προσπάθειά σου, ενώ άλλοι θα σε κατηγορήσουν και γι’ αυτό. Δεν γίνεται να είναι κι όλα ρόδινα.

Αλλά και τίποτα απ’ αυτά να μην κάνεις, σου δίνω μια άλλη προτροπή, κι αν σ’ αρέσει, κράτησέ τη. Άλλωστε πάντα υπάρχουν κι άλλοι δρόμοι. Άνοιξε τα μάτια σου και δες, αλλά κάντο καρδιακά. Γίνε συλλέκτης στιγμών και εικόνων. Συγκράτησε και κατέγραψε στο μυαλό σου, τις όμορφες εκφράσεις των υπόλοιπων ανθρώπων. Σαν ένα πλατύ, ζεστό χαμόγελο ή ένα ζωντανό γέλιο. Θα σου δώσουν δύναμη, είμαι βέβαιος. Αυτό είναι και το κυριότερο, που συνήγαγα απ’ όσα έζησα την Κυριακή, η οποία ήταν γεμάτη από τέτοιες εκφράσεις. Εκείνη η εκδήλωση, με δίδαξε πως η ζωή σίγουρα νικάει την ψυχική εξάντληση.

Πραγματικά σ’ ευχαριστώ για το χρόνο σου!

Υ.Γ. Τελικά είχες δίκιο σε όσα μου είχες πει, αφού ένιωσα την ανάγκη ενέδωσα σε αυτή.