Πόσο καλά ξέρεις από ανθρώπους;

Εγώ δεν ήθελα. Με τσιγκλήσανε.

Μη προβληματίζεσαι. Ρητορική είναι η ερώτησή μου, αλλά νομίζω ότι το κατάλαβες. Αλίμονο, ποιός θα έμπαινε στη διαδικασία να απαντήσει: «Καλά», «Πολύ καλά» ή έστω κάτι παρόμοιo; Πολλοί θα χαρακτηρίζανε κάποιον τέτοιο τρελό, άλλοι ψωνισμένο και όλοι μάλλον ονειροπόλο. Αν ρώταγες εμένα θα σου απαντούσα: «Ε όχι και πολύ (εννοώ καθόλου) αλλά το προσπαθώ ρε συ». Και προσπαθώ, αλήθεια. Δεν ξέρω γιατί, αλλά για κάποιον λόγο μου κεντρίζει το ενδιαφέρον όλη αυτή η διαδικασία, να προσπαθώ δηλαδή να καταλάβω τον άλλο, να μπω στη δική του πλευρά και να δώσω εξηγήσεις σε γεγονότα και συμπεριφορές. Είμαι περίεργος, κι αυτό φαίνεται.

Δεν είναι όμως εύκολο αυτό, και το ξέρεις. Αντιθέτως, αυτός είναι ο δύσκολος δρόμος, στο να προσεγγίζει κανείς τους άλλους. Θέλει υπομονή, θέλει παρατηρητικότητα, θέλει καθαρότητα σκέψης, αλλά επίσης θέλει και αντοχή στις «φάπες». Κανείς μας δεν είναι Θεός, για να γνωρίζει τα πάντα. Ούτε οι πιο πολλοί είμαστε σούπερ-ντούπερ ψυχολόγοι, ώστε να καταλαβαίνουμε πράγματα καλά κρυμμένα στις συμπεριφορές των άλλων. Τα φαινόμενα παρ’ όλα αυτά απατούν. Τα γεγονότα πολλές φορές δεν είναι όπως φαίνονται και οι άνθρωποι αποδεδειγμένα δεν είναι όπως παλιά.

Σήμερα, λοιπόν, επισκέπτομαι ένα θέμα από τα παλιά, την υποκρισία. Κι αυτό, όχι για τίποτα άλλο ρε συ. Εγώ δεν ήθελα. Με τσιγκλήσανε. Ε καλά εντάξει, ήθελα κι εγώ λίγο να ξαναπώ κάνα δυο πραματάκια.

Ενίοτε, που λες, κάθομαι και αναρωτιέμαι και η αλήθεια είναι πως ακόμα απορώ για το που θα πάει αυτό το πράγμα. Όσο τετριμμένο, κι αν σου ακούγεται, πλέον το ψεύτικο τείνει να κυριαρχήσει έναντι του αληθινού. Ίσως, εδώ που το σκέφτομαι, μια τέτοια άποψη να είναι και λίγο αφοριστική. Είμαι 22 ετών, δεν έχω ζήσει δηλαδή και πάρα πολλά χρόνια να πεις, οπότε σε καμία περίπτωση δεν μπορώ να μιλάω λες και κατέχω κάποιου είδους πολύπειρη σοφία. Και, τώρα που τα λέμε, δεν επιδιώκω κάτι τέτοιο, κι αυτό θα έπρεπε να ανησυχεί πολλούς. Μιλάω, με βάση αυτά που είδα (βλέπω), βίωσα (βιώνω) και ξέρω.

Ξέρω ακόμα, ότι δεν είμαι ο μόνος που ενστερνίζεται μια τέτοια άποψη. Δεν ξέρω πόσοι υπάρχουν σαν κι εμένα (μη κακό σας), αλλά ξέρω ότι υπάρχουν. Διάφορες συζητήσεις που έτυχε να κάνω, μου το έχουν δείξει αυτό. Μια μάλιστα έγινε προ μερικών ωρών και με «τσίγκλησε» να γράψω αυτό το κείμενο. Μια άλλη πάλι, λίγο πιο παλιά, κάπου στον Ευαγγελισμό, μου έριξε και εκείνη την ιδέα. Αλλά, είναι και πολλά ρε συ, πολλά σκηνικά, που όση καλή διάθεση και να έχει κανείς, όση υπομονή και όλα τα προαναφερθέντα να διαθέτει, δε μπορεί να τα χωνέψει. Είναι σαν να σε προκαλούν, να τα κράξεις. Όμως «Κράζεις; Θαυμάζεις!» λέει ο σοφός Σωκράτης (όχι ο αρχαίος, μην ψαρώνεις).

Έχω αναφερθεί σε τέτοιου είδους σκηνικά και σε παλιότερα κείμενά μου. Έχω δει φίλους να γίνονται εχθροί εν μια νυκτί, συμπάθειες να γίνονται αντιπάθειες, κόσμος, που παλιότερα δεν έχανε την ευκαιρία να περάσουμε μαζί χρόνο, να με αποφεύγει και να μη μου μιλάει, δέχτηκα ψεύτικα λογύδρια και απολογητικούς λόγους, και άλλα πολλά τέτοια. Το ξέρω, επαναλαμβάνομαι. Πρόκειται όμως για σκηνικά, που όλοι έχουμε βιώσει, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο. Τραγικά βέβαια, όλοι κόπτονται να ασχολούνται με το θέμα της υποκρισίας και να μένουν σε αυτή την παθητική πλευρά και κανείς δεν τολμάει να μιλήσει για το ενεργητικό μέρος.

Άραγε, δεν υπήρξαμε όλοι κάποτε υποκριτές, ως ένα βαθμό; Θα ήμασταν υποκριτές αν δεν το αναγνωρίζαμε (???). Όλοι μας έχουμε πει κάποτε ψέματα. Άλλοτε μεγαλύτερα και άλλοτε μικρότερα. Το μέγεθος όμως, στην προκείμενη περίπτωση, δε μετράει, παρά το γεγονός ότι υπάρχει κι αυτή η τάση πλέον να απενοχοποιούμε την πράξη αυτή με αυτό το κριτήριό. Το μέγεθος ενός ψέματος άλλωστε, δεν μας κάνει περισσότερο ή λιγότερο ψεύτες, δυστυχώς ή ευτυχώς.

Η υποκρισία όμως, είναι κάτι παραπάνω. Έτσι, απ’ ότι έχω καταλάβει, πιστεύει ο περισσότερος κόσμος. Μάλλον θα έλεγα ότι πιο πολύ, την αντιλαμβανόμαστε σαν στοιχείο του χαρακτήρα κάποιου, παρά ως μια αφηρημένη οντότητα. Θα πούμε, με πιο απλά λόγια, κάποιον υποκριτή ή πιο συνηθισμένα θα χαρακτηρίσουμε τη συμπεριφορά του υποκριτική, βλέποντας πως αυτά που μας παρουσιάζει δεν ταιριάζουν με όσα εκείνος πραγματικά είναι ή υποστηρίζει. Για παράδειγμα, κάποιος το «παίζει» και καλά έμπειρος σε κάποιο τομέα και προσφέρει μάλιστα και συμβουλές σε αυτόν, χωρίς να έχει την παραμικρή ιδέα και γνώση. Ή το άλλο, το οποίο περιγράφει και την καθημερινότητά μου: τυχαίνει και βλέπω συγκεκριμένα άτομα να προσπαθούν να το «παίξουν» αστείοι για να γίνουν αρεστοί στο χώρο όπου βρίσκονται, ενώ στην πραγματικότητα αυτά που λένε ή γράφουν δεν είναι καθόλου αστεία.

Τα παραδείγματα είναι αμέτρητα, αλλά ας μη σταθούμε σε αυτά. Αυτό, που γενικά καταλαβαίνω είναι ότι το ψέμα και το δήθεν έχουν αιτία και σκοπιμότητα, όπως φυσικά και κάθε ανθρώπινη δράση. Το ψέμα, άλλωστε, μου φαίνεται βολικό, γιατί ανοίγει πόρτες. Σου επιτρέπει να κάνεις και να δείξεις αυτό που θα ήθελες να είσαι, το οποίο μάλλον απέχει από την πραγματικότητα. Επ’ αυτού, άκουσα και μια φράση σήμερα, που έχω εντολή να τη χρησιμοποιήσω και η οποία λέει: «Κάθε άνθρωπος έχει τρεις προσωπικότητες: α) αυτή που νομίζει ότι έχει, β) αυτή που θα ήθελε να έχει και γ) αυτή που πραγματικά έχει». Αυτή η φράση, δεν ξέρω κατά πόσο είναι επιστημονικά αποδεδειγμένη, αλλά προσωπικά μου εξηγεί πολλά (σ.σ. τελικά έμαθα, αυτή η φράση ανήκει στον Carl Rogers).

«Το ψεύτικο φαίνεται», θα ακούσεις. Και η αλήθεια είναι πως ναι. Αλλά πότε; Αυτό διαφέρει από περίπτωση σε περίπτωση. Ψέματα θα ακούσεις γενικά πολλά, άλλα προφανή και άλλα όχι τόσο. Ε που θα πάει θα τα συνηθίσεις, θα τα μάθεις και θα τα αναγνωρίζεις. Είναι εμπόδιο, σίγουρα. Μη σε αποθαρρύνει όμως αυτό από το να γνωρίζεις τους ανθρώπους. Κάτι θα μάθεις γι’ αυτούς. Ψάξε για την καλή καρδιά, μου είπε ένας καλός μου φίλος (που θέλει bullying) και με συγκίνησε. Το ξέρω, είναι δύσκολη μια τέτοια αναζήτηση, αλλά αξίζει να προσπαθεί κάνεις. Αλλά, τι τα θες, εγώ δεν ήθελα. Με τσιγκλήσανε.

Υ.Γ.1. Το προηγούμενό μου κείμενο δημοσιεύθηκε στη Lifo. Θέλω λοιπόν να σας ευχαριστήσω ιδιαίτερα, που το διαβάσατε και ελπίζω να το βρήκατε ενδιαφέρον.

Υ.Γ.2 Μια παλιότερη μου δημοσίευση για το θέμα.

Υ.Γ. 3 Καλησπέρα δεν είπες.